"Төрийн санхүү"

“Засагт хан” дээд сургууль

“ТӨРИЙН САНХҮҮ”

     

Багш	Г. Цэнгэлсайхан
Өрөө:	Бизнесийн удирдлагын тэнхим
Утас:	99961031
E-mail:	gtsengelsaihan@yahoo.com
Хичээлийн нэр	Төрийн санхүү
Индекс	FCN 412
Боловсролын түвшин	Бакалавр
Хэнд зориулан заах /анги/	Бизнесийн удирдлагын оюутнуудад
Кредит цаг	3
Судлах цаг ангид бие даан	48 /32+16/
Суурь хичээл	Банк-санхүүгийн үндэс, Эдийн засгийн онол

                                                                                  

    

Хичээлийн хөтөлбөр

Энэ хөтөлбөр:        А. Агуулгын стандарт

                                Б. Арга зүйн стандарт

                                В. Үнэлгээний стандарт гэсэн 3 хэсэгтэй.

1. Агуулгын стандарт. Энэхүү стандартаар хичээлийн зорилгыг тодорхойлно.

      Оюутнуудад төрийн удирдлагын үндсэн асуудал болох төрийн санхүүгийн удирдлага, түүний дотор төрийн санхүү, эдийн засгийн үйл ажиллагаа, төсөв, түүний шинэчлэл, төсөвийн зарлагын удирдлага, төсвийн орлого, албан татвар, алдагдлын удирдлагын асуудлыг нарийвчлан судалж, суурь мэдлэг олгох улмаар цаашид түүнийг гүнзгийрүүлэн судлахад туслах, суралцагсдын сурах идэвх сонирхлыг өрнүүлэхэд оршино.

2. Арга зүйн стандарт нь хичээлийн агуулга, мэргэжлийн чиглэл, сургалтын хэлбэр, сургах арга зэргийг багтаасан ойлголт юм.

      Энэ хичээлийг НББ-ийн мэргэжлийн ангид 3 кредитэд багтаан судлах ба кредитийн бүтэц нь 32 цагийн лекц, 16 цагийн семинар гэсэн бүтэцтэй байна. Сургалтын хэлбэр нь танхимийн сургалт, бие даах гэсэн чиглэлээр явагдах бөгөөд лекц, семинар, практик ажиллагаа зэрэг арга, хэлбэрийг ашиглана. Лекц, семинар явуулах аргыг тухайн үед оюутантай тохирон сонгоно.

3. Үнэлгээний стандартаар оюутны хичээлийн агуулга эзэмшилт, мэдлэгийг үнэлнэ.

      Оюутны мэдлэг чадварыг цикль сургалтын төгсгөлд эсвэл улиралын эцэст нэгтгэн дүгнэж үнэлгээ өгөх ба бүгд нийт 100 оноо авсан байх урьдчилсан нөхцөл тавигдана. 

  

           Үүнээс:

ü  Ирц идэвхи                                                           10

ü  Бие даалт, семинарын хичээлийн оролцоо       20

ü  Явцын шалгалт                                                    30

ü  Улиралын эцсийн шалгалт                                  40

Эдгээр үнэлгээний шатлалыг тус бүрээр тодоруулбал:

1.Ирц, идэвхийн үнэлгээ

 Оюутан лекц, семинарын хичээлд бүрэн ирцтэй оролцсон тохиолдолд ирц идэвхийн 10 оноог багшаас авах болно.

 2. Бие даалт, семинарын хичээлийн оролцооны үнэлгээ

         А. Оюутан бүр хичээлийн жилийн эхэнд багштай ярилцан тохиролцсоны үндсэн дээр сэдэв сонгон тухайн бие даалтаар “ Эссэ, Реферат, Илтгэл, Курсын ажил” зэргээс сонгон бичиж  хамгаална. /Үүнд 10 оноо өгнө/ Хамгаалах хугацааг багш тогтооно.   

Бие даалтын ажлыг дүгнэхдээ багш дараах шалгууруудыг тавина.

ü  Цаг хугацаандаа хийгдсэн эсэх       - 1 оноо

ü  Онол, арга зүйг  хамарсан байдал  - 2 оноо

ü  Судалгааны цар хүрээ                     - 2 оноо

ü  Шийдэл дүгнэлтийн байдал            - 3 оноо

ü  Илтгэх ур чадвар                             - 2 оноо

          В. Оюутан бүр хуваарийн дагуу семинарын хичээлд бэлтгэн ирсэн байх ба хичээлд идэвхитэй оролцох үүднээс урьдчилан сонгосон сэдвээр семниарын хичээл удирдах, тухайн сонгосон сэдвээр “ЭССЭ” бичиж хамгаалан 10 оноо бүрдүүлэх ёстой.

          C. Нэмэлт даалгавар: Оюутан бүр аль нэг төсөвт байгууллагын жилийн төсвийг зохиох, эсвэл төсөвт байгууллагын төсвийн төлөвлөгөөний биелэлтэнд судалгаа хийж өөрийн гэсэн үнэлэлт дүгнэлт өгөх ба Монгол улсын төсөв санхүүгийн статистик мэдээг цуглуулж боловсруулалт хийнэ.

3. Явцын шалгалтын үнэлгээ

          Танхимын сургалтаар сэдвийн дүнг амаар болон тестээр авна. Сэдвийн дүнгийн тест нь тухайн бүлэг сэдвийн агуулгаар боловсруулагдана. Сэдвийн үнэлгээг нөхөж авахгүй ба тасалсан оюутанд оноо тавигдахгүй.

4. Улирлын эцсийн шалгалтын үнэлгээ

      Циклийн ба улирлын эцэст уг хөтөлбөрийн бүрэн агуулгаар боловсруулагдсан тест болон билетээр шалгалт авч 40 хүртэл оноогоор оюутныг үнэлнэ. Шалгалтанд ороогүй оюутанг кредит нөхүүлсний дараа шалгалтанд оруулна.

                                                          

Ашиглах материал

     1. Төрийн санхүүгийн асуудал Д. Намжил

2. Төрийн санхүү сурах бичиг, бодлого дасгалын хураамж Д. Мөнхдулам, Г. Балж

3. Төрийн санхүү Д. Аюурзана

4. Төрийн санхүүгийн удирдлага Г. Энхбаяр

5. Төрийн санхүү Ш. Батчулуун, Д. Оюунцэцэг

6. Хувийн орлогын татвар Л. Пүрэвдорж

7. Татварын тогтолцоо СЭЗДС Б. Лувсандорж

8. МАХН-аас явуулсан албан татварын бодлого Б. Гончигсүрэн

9.      МУ-ын төсвийн тухай хууль

10.  Татварын багц хууль

11.  Нийгмийн даатгалын хууль

12.  Бусад холбогдох материал 

ЛЕКЦИЙН СЭДЭВ

СЭДЭВ -1. ТӨРИЙН САНХҮҮГИЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ, СУДЛАХ ЗҮЙЛ

          1.1 Төрийн санхүүгийн онолын үзэл баримтлалын үүсэл, хөгжил

          1.2 Зах зээлийн эдийн засаг дахь төрийн үйл ажиллагаа

          1.3 Зах зээлийн дутагдал ба дахин хуваарилалт

Лекцийн товч агуулга :

Төрийн санхүүгийн Шинжлэх ухааны хөгжил, эрдэмтэн судлаачдын дэвшүүлсэн үндэслэл, гол төлөөлөгчдийн үзэл баримтлал, ялгаа, ЗЗ-ийн ЭЗ-дахь төрийн үйл ажиллагаа, хуваарилалтын талаар хамаарна.

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төрийн санхүүгийн үүсэл хөгжил

- Судлаачдын дэвшүүлсэн үндэслэл

- Төрийн санхүүгийн онол

- Гол төлөөлөгчдын үзэл баримтлалын ялгаа

- ЗЗ-ийн ЭЗ-дахь төрийн үйл ажиллагаа

- ЗЗ-ийн хуваарилалт, дахин хуваарилалт гэх мэт…

Семинарын хичээлийг явуулах талаар :

Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ - 2. ТӨРИЙН САНХҮҮГИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ

2.1 Төрийн санхүүгийн агуулга, мөн чанар , үүрэг

2.2 Төрийн санхүүгийн үйл ажиллагаа, түүний үндсэн зорилго

2.3 Төрийн санхүүгийн бодлогын үндэс

2.4 Төрийн санхүүгийн бодлогыг хэрэглэх арга зам

Лекцийн товч агуулга:

      Төрийн санхүүгийн агуулга, мөн чанар, үүрэг, төрийн санхүүгийн үйл ажиллагаа, түүний үндсэн зорилго, төрийн санхүүгийн бодлогын үндэс, санхүүгийн бодлогыг хэрэглэх арга зам зэргийг тусгаж харуулна.

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төрийн санхүү гэж юу вэ?

- Төрийн санхүүгийн гүйцэтгэх үүрэг

- Төрийн санхүүгийн үйл ажиллагаа, үндсэн зорилго

- Төрийн санхүүгийн бодлого, арга зам гэж юу вэ? гэх мэт…

Семинарын хичээл явуулах талаар: 

  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

 

СЭДЭВ -3. УЛСЫН ТӨСӨВ

3.1 Төсвийн нийгэм, эдийн засгийн агуулга, үүрэг

3.2 Төсвийн байгууламж  ба төсвийн систем 

3.3 Төсвийн бүтэц

3.4 Төсвийн орлого

3.5 Төсвийн зарлага

 Лекцийн товч агуулга:

      Төсөв, нийгэм эдийн засгийн агуулга, үүрэг, төсвийн бүрдэлт, бүтэц, төсвийн орлого, зарлагын зарцуулалт, тэдгээрийн хяналт зэрэгт тусгагдана.

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсөв гэж юу вэ?

- Улсын төвлөрсөн төсөв

- Улсын төсөв, түүний бүрдэлт, зарцуулалт

- Орон нутгийн төсөв, түүний бүрдэлт, зарцуулалт

- Төсвийн систем

- Төсвийн бүтэц, орлого, зарлага гэх мэт…

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Ямар нэгэн төсвийн байгууллагын төсвийн бүрдэлт, зарцуулалт, хяналтыг судлах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ -4. МОНГОЛ УЛСЫН ТӨСВИЙН ЭРХ ЗҮЙ

           4.1 Төсвийн эрх зүйн тухай ойлголт

           4.2 Төсвийн эрх зүйн зохицуулах зүйл,арга зам

           4.3 Төсвийн эрх зүйн эх сурвалж

Лекцийн товч агуулга:

Төсвийн эрх зүйн тухай ойлголт, төсвийн эрх зүйн зохицуулах зүйл, арга зам, төсвийн эрх зүйн эх сурвалж хамаарна.

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийн эрх зүй гэж юу вэ?

- Төсвийн эрх зүйн зохицуулах зүйл

- Эрх зүйн эх сурвалж гэх мэт…

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Төсвийн байгууллагад хамаарах хууль эрх зүйн ялгаа

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 5. ТӨСВИЙН ШИНЭЧЛЭЛ

5.1 Төсвийн харилцааг шинэчлэх шаардлага

5.2 Санхүү төсвийн шинэчлэлийн зорилго, агуулга

5.3 Төсвийн байгууллагын удирдлага, санхүүжилтын шинэ тогтолцоо

Лекцийн товч агуулга:

      Төсвийн харилцааг шинэчлэх шаардлага, санхүү төсвийн шинэчлэлийн зорилго, агуулга, төсвийн байгууллагын удирдлага, санхүүжилтын шинэ тогтолцоо

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийн харилцааг шинэчлэх шаардлага юу вэ?

- Төсвийн шинэчлэлийн зорилго юу вэ?

- Удирдлага, санхүүжилтын шинэ тогтолцоо гэх мэт…

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Төсвийн шинэчлэлийг яаж зөв зохистой шинэчлэх талаар халз мэтгэлзэх

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 6. ТӨСВИЙН ПРОЦЕСС

6.1 Төсвийн процесс, түүний үе шат

6.2 Санхүүгийн хяналт шалгалт

Лекцийн товч агуулга:

      Төсвийн процесс түүний үе шат, тэдгээрийн хэрэгжилт, хяналт шалгалт

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийн процесс гэж юу вэ?

- Төсвийн процессийн үе шат, хэрэгжилт юу вэ?

- Санхүүгийн хяналт шалгалт гэх мэт…

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 7. ТӨСӨВ ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН АРГУУД

7.1 Төсвийг зүйл-заалтаар  нь төлөвлөх арга

7.2 Гүйцэтгэлийн төсөв

7.3 Хөтөлбөрт төсөв

7.4 Төлөвлөгөө-Хөтөлбөр-Төсвийн тогтолцоо

7.5 Тэг суурьт үндэслэсэн төсөв

7.6 Тэнцвэрт төсөв

Лекцийн товч агуулга:

      Төсөв төлөвлөлтийн арга, тэдгээрийн ялгаа, хоорондын холбоог ялгаж салгах

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийг зүйл-заалтаар  нь төлөвлөх арга

-  Гүйцэтгэлийн төсөв

- Хөтөлбөрт төсөв

- Төлөвлөгөө-Хөтөлбөр-Төсвийн тогтолцоо

- Тэг суурьт үндэслэсэн төсөв

- Тэнцвэрт төсөв

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Төсөв төлөвлөлтийн аргуудаар баг болж давуу болон сул талыг тайлбарлан мэтгэлцэх

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 8. ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН УДИРДЛАГА

8.1 Төсвийн зарлага, түүний төрөл хэлбэр, ангилал

8.2  ЗГ-ыг чиг үүргийн ангилал

8.3 Төсвийн зарлагын ЭЗ-ийн ангилал

Лекцийн товч агуулга:

      Төсвийн зарлага, түүний төрөл хэлбэр, ангилал, ЗГ-ыг чиг үүргийн ангилал, төсвийн зарлагын ЭЗ-ийн ангилал

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийн зарлага

-  Зарлагын төрөл, хэлбэр, ангилал

- ЗГ-ын чиг үүргийн ангилал

- Төсвийн зарлагын ЭЗ-ийн ангилал

- Эдгээр ангилалын ялгаа

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Төсвийн зарлагын ангилалаар схемлэн хүснэгт хийж тайлбарлан ярилцах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 9. ТӨСВИЙН АЛДАГДЛЫН УДИРДЛАГА

9.1 Төсвийн алдагдлын агуулга, мөн чанар

9.2 Төсвийн алдагдал гарах шалтгаан

9.3 Төсвийн алдагдлын төрөл, хэлбэр

9.4 Төсвийн алдагдалыг нөхөх аргууд

Лекцийн товч агуулга:

Төсвийн алдагдлын агуулга, мөн чанар, төсвийн алдагдал гарах шалтгаан төсвийн алдагдлын төрөл, хэлбэр төсвийн алдагдалыг нөхөх аргуудын талаар

 

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Төсвийн алдагдал гэж юу вэ?

- Алдагдал гарах шалтгаан нь юу вэ?

- Алдагдалын төрөл хэлбэр

- Төсвийн алдагдалыг нөхөх аргууд тэдгээрийн онцлог

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Төсвийн алдагдалыг оны харьцуулалт хийж, шалтгааныг тодруулах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 10. МОНГОЛ УЛСЫН ТАТВАРЫН ТОГТОЛЦОО

10.1 Татвар

10.2 Татварын ангилал, төрөл

10.3 Шууд болон шууд бус татварын төрлүүд

10.4 Татварын хөнгөлөлт хийгээд чөлөөлөт

10.5 Татвар ногдуулах, хураах аргууд

Лекцийн товч агуулга:

      Татвар, татварын ангилал, шууд болон шууд бус татварын төрлүүд, татварын хөнгөлөлт хийгээд чөлөөлөлт, татвар ногдуулах, хураах аргууд, тэдгээрийн ялгаа 

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Татвар гэж юу вэ?

- Татварын ангилалын талаар

- Шууд татвар гэж юу вэ?

- Шууд бус татвар гэж юу вэ?

- Татварын хөнгөлөлт

- Татварын чөлөөлөлт

- Татвар ногдуулах аргууд

- Татвар хураах аргууд

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Татварын хувь хэмжээний ялгааг гаргаж хүснэгтээр гаргах

ü  Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөд хамаарах ангилалыг хүснэгтээр гаргах

ü  Татвар ногдуулах, хураах аргуудыг хүснэгтээр гаргах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 11. УЛСЫН ТӨСВӨӨС ГАДУУРХ САН

11.1 Нийгмийн даатгал

11.2 Тэтгэврийн даатгал

11.3 Тэтгэмжийн даатгал

11.4 Эрүүл мэндийн даатгал

11.5 Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах өвчний даатгал

11.6 Ажилгүйдлийн даатгал

Лекцийн товч агуулга:

      Улсын төсвөөс гадуурх сан ба нийгмийн даатгал түүний онцлог, үйл ажиллагаа, нийгмийн даатгалын  5 төрлийн зорилго, онцлог үйл ажиллагаа тэдгээрийн ялгаа

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Нийгмийн даатгал гэж юу вэ?

- Нийгмийн даатгалын онцлог

- Нийгмийн даатгалын төрөл

- Тэтгэвэрийн даатгалын зорилго, үйл ажиллагаа

- Тэтгэмжийн даатгалын зорилго, үйл ажиллагаа

- Эрүүл мэндийн даатгал

- Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах өвчний даатгал

- Ажилгүйдлийн даатгал

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Нийгмийн даатгалын төрлийн хувь хэмжээний ялгааг гаргаж хүснэгтээр гаргах

ü  Нийгмийн даатгалын танилцуулга, тараах материал ашиглан ажиллах

ü  Нийгмийн даатгалын төрлөөр схемлэн хүснэгт гаргах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

СЭДЭВ 12. ОРОН НУТГИЙН САНХҮҮ

12.1 Аймаг, нийслэлийн  төсвийн татварын ба татварын бус орлого

12.2 Сум дүүргийн төсвийн  татварын ба татварын бус орлого

12.3  Орон нутгийн санхүүгийн нийгэм, эдийн засгийн мөн чанар

12.4 Орон  нутгийн төсөвт ордог зарим татваруудын тухай

      Лекцийн товч агуулга:

            Аймаг, нийслэлийн  төсвийн татварын ба татварын бус орлого, сум дүүргийн төсвийн  татварын ба татварын бус орлого, орон нутгийн санхүүгийн нийгэм, эдийн засгийн мөн чанар, орон  нутгийн төсөвт ордог зарим татваруудын тухай хамаарна.

 

Хэлэлцэх асуудал:

Тухайн сэдвээр үзсэн мэдээллийг харилцан ярилцаж, тоймлон бататгах

- Аймаг нийслэлийн төсөв гэж юу вэ?

- Аймаг, нийслэлийн татварын ба татварын бус орлогын бүрдэлт, зарцуулалт

- Сум дүүргийн татварын ба татварын бус орлогын бүрдэлт, зарцуулалт

- Орон нутгийн төсөвт ордог татваруудын тухай

Семинарын хичээл явуулах талаар:

ü  Семинарын хичээлийг танхимд харилцан ярилцлага хэлбэрээр явуулах, оюутануудыг баг бүрдүүлж семинарын хичээл удирдуулах, байдлаар лекцээр заагдсан хичээлийн хүрээнд  ажиллах, тест ажиллаж, харилцан ярилцах

ü  Орон нутгийн төсөв бүрдэлтийн талаар судлах

Бие даан хичээлийн холбогдолтой сурах бичиг, сурах бичгээс гадуур эрх бүхий байгууллагуудаас гаргасан хууль эрхийн актууд зэргийг уншиж судлах

Хичээлийн хөтөлбөр боловсруулсан багш:…..…………..  Г. Цэнгэлсайхан

Төрийн санхүү хичээлийн бие даалтын ажил

Эссэ түүний үнэ цэнэ

Бяцхан зөвлөмж

            Даяаршлын түүхэн нөхцөлд улс орны хөгжлийн түвшинг “Хүний бүх талын хөгжлөөр нь хүний хөгжлийг түүний бүтээлч сэтгэлгээ, бүтээлч чадвараар нь хэмждэг болсон өнөө үед хүний хөгжлийн нэгэн шалгуур нь эссэ бичлэгийн төрөл жаанар болсон гэдэгтэй хэн хүнгүй  санал нэгдэх буй за.

            Ертөнцийн юмс үзэгдэл, амьдрал, хүний мөн  чанар, утга учрын тухай хэн нэгнээс хараат бус, хувь хүний хэзээ ч давдагдашгүй гайхамшигт сэтгэлгээ өвөрмөц байр суурь үзэл санааг дагнан илэрхийлэх боломжтой утга зохиолын шүүмжлэл түүхэн бичлэг нийтлэлийн тийм төрөл зүйлсийг анх францын суут сэтгэгч Мишель Монтень 1580-1588 онд үндэслэн эссэ гэж нэрийдсэн түүхтэй билээ.

            Энэхүү эссэ нь мөнхийн үнэн ШУ-ны болон мэргэжлийн нарийн нэр томъёо хатуу тогтсон үндэслэгээ, эцсийн баталгаа шаарддаггүй бөгөөд харин бичээчийн хувийн үзэл бодол оюуны цэцэрхийлэл тэдний ертөнцийг үзэх чөлөөт бичлэгийн хэлбэрээр олон өнцгөөс нь харж илэрхийлдэгээрээ бусад төрөл жаанараас ялгагддаг гэхэд их буруудахгүй байхаа.

Альч оронд ямарч хэлбэрийн эссэ байлаа гэсэн:

Танилцуулах хэсэг- Оршил; тайлбар

Үндсэн хэсэг – Мэдэгдэл, үндэслэл, дэмжлэг, дүгнэлт

Зохиолчийн өөрийн санаа

Төгсгөлийн хэсэг

            Хувийн дүгнэлт гэсэн тогтсон ерөнхий бүтэцтэй байдаг гэдэг эрдэмтэд судлаачид зохиолчдын үзэл баримтлалтай санал нэгдэх бөгөөд эссэ бичлэгийн амин сүнс нь үндэслэгээ баталгаа нотолгоо гэдэгтэй санал нэг байгаагаа хуваалцахад таатай байна.

Эссэ-д тавигдах зарим нэгэн шаардлагууд

·         Гайхалтай чөлөөт сэтгэлгээ

·         Хэзээ ч дахин давтагдашгүй хувийн байр суурь

·         Бүтээлч сэтгэхүй, сонин гойд мэдрэмжүүд

·         Хэвшин тогтсон загварыг эвдэж, тухайн зүйлийг өөр өнцгөөс харах

·         Монтенийн хэлснээр “ Ямарч зорилгогүй ухаан цаг үргэлж мөөрөлдөнө” гэдгийн адил зориг тэвчээр, зорилгодоо хүрэх чадвар.

·         Эерэг сэтгэлгээний элементүүдийг өөртөө бүрдүүлэх

·         Оюун ухаан сэтгэлгээгээ үргэлж шинэ санаагаар баяжуулах

·         Эссэг уран гоё, утга төгөлдөр өнгө алаглуулахад хэл найруулга, үгийн сонголт чухал.

·         Эйнштейний хэлснээр- бүтээлч сэтгэлгээний үндэс нь уран сэтгэмж мөн.

·         Эссэг гадаад хэл дээр биш харин үндэсний хэл дээр бичих нь эссэний тулгуур зарчмын нэг юм.

·         Эссэд янз бүрийн зохиогчдын болон нэр нь үл мэдэгдэх зохиолчийн хэн нэгэн суутны хэлснээр гэх мэт ишлэл авах тохиолдол байж болдог талтай.

·         Эссэд дэвшүүлэх хамгийн гол санаа нь ишлэл догол мөрөөр илэрхийлэгдэх тохиолдол байдаг.

Эссэний үндсэн хэсэгт:

            Дэвшүүлж буй санааны нотолгооны гол тайлбар ордог гэж үздэг тул эссэний “амин сүнс нь” гэж хэлэх үндэслэлтэй.

·         Зөв найруулага, уран гоё хэллэг, зөв харьцуулалт, зүйрлэл нь чухал болохыг анхаарахад илүүдэхгүй буй заа

·         Эцэст нь эссэ нь бусдыг уриалан дуудсан тэдэнд итгэл үнэмшилийг бий болгоход анхаарсан, эерэг сэтгэлгээг төлөвшүүлсэн, ирээдүйг харсан байх нь чухал юм.

            Энэ бүхнээс эссэ бичлэг маань тийм ч амархан санасны зоргоор бичих ямарч албадлагагүй зүйл огт биш туйлын төгс төгөлдөр зүйлч биш. Харин хэзээ ч дахин давтагдашгүй хувь хүний үзэл бодол чөлөөт сэтгэлгээ, өөрийн  байр суурийг илтгэн харуулдаг бие даасан олон төрлийн чөлөөт бичлэгийн төрөл мөн гэсэн дүгнэлтэнд хүрч болох талтай юм. Энэ бүхэнд л эссэний мөн чанар оршиж байгаа юм.

ЭССЭГ “Санхүүгийн хямрал”, “Төсвийн алдагдал”, “Төсвийн шинэчлэл” гэсэн сэдвүүдээс сонгон бичнэ.

ЭССЭ – 10 оноо